VnHocTap.com giới thiệu đến các em học sinh lớp 11 bài viết Các kiểu hướng động, nhằm giúp các em học tốt chương trình Sinh học 11.
Nội dung bài viết Các kiểu hướng động:
1. Hướng đất (hướng trọng lực) Người ta đặt một hạt đậu mới nảy mầm ở vị trí nằm ngang. Sau một thời gian rễ cong xuống còn thân cong lên. Lặp lại nhiều lần vẫn diễn ra hiện tượng đó (hình 23.1). Hình 23.1. Thí nghiệm về tính hướng đất ở cây: Rễ hướng xuống đất, thân hướng lên trời (A, B) Vận động hướng đất theo chiều lực hút của trọng lực trái đất chủ yếu là do sự phân bố auxin không đều ở hai mặt rễ. Mặt dưới tập trung quá nhiều auxin kìm hãm sự sinh trưởng (do auxin chuyển từ ngọn xuống rễ). Mặt trên có lượng auxin thích hợp cần cho sự phân chia lớn lên và kéo dài tế bào làm rễ cong xuống đất (hình 23.1A). Rễ có tính hướng đất dương. Ở chồi ngọn thì ngược lại, mặt dưới nhiều auxin thúc đẩy sự kéo dài tế bào, chồi quay lên : hướng đất âm (hình 23.1B).
2. Hướng sáng Ánh sáng + Nguồn sáng Thí nghiệm :Ở trong hộp kín có một lỗ tròn, cây mọc trong đó, thấy ngọn cây vươn về phía ánh sáng (hình 23.2). Ngọn cây luôn quay về hướng ánh sáng (hướng sáng dương) là do sự phân bố auxin mà cụ thể là axit inđôlaxêtic (AIA) không đều nhau. Auxin vận chuyển chủ động về phía ít ánh sáng. Lượng auxin nhiều kích thích sự kéo dài của tế bào. Khi cắt bỏ bao lá mầm ở cây thân thảo thí sinh trưởng dừng lại. Để nguyên đỉnh cắt, sự sinh trưởng lại được phục hồi. Mức độ uốn cong của bao lá mầm về phía ánh sáng giúp phát hiện sự có mặt của AIA.
Hình 23.2. Ngọn cây trong hộp tối quay hướng về phía có lỗ ánh sáng Chính AIA được xâm nhập vào thành tế bào làm đứt các vách ngang của xenlulozơ làm cho tế bào dãn dài ra. 3. Hướng nước Người ta làm thí nghiệm sau : gieo hạt vào một chậu thủng lỗ hay trên lưới thép có bông ẩm, treo nghiêng. Khi hạt nảy mầm, rễ và thân cây mọc theo chiều hướng đất. Rễ cây có tính hướng đất dương luôn quay xuống) và hướng nước dương (luôn tìm về phía có nước). Kết quả là rễ có hình lượn sóng (hình 23.3). Trong lòng đất rễ vươn ra khá xa, len lỏi vào các khe hở của đất, hướng về phía nguồn nước, lấy nước cung cấp cho mọi hoạt động sống của cây. Chậu có nhiều lỗ hổng (hay chiếc sàng).
Hướng đất và hướng nước _ Mùn ẩm + Hình 23.3. Thí nghiệm trồng cây trên chậu treo nghiêng và ảnh chụp rễ hướng về nguồn nước 4. Hướng hoá Người ta làm thí nghiệm sau : đặt hạt nảy mầm trên lưới sát mặt đất, ở giữa chậu thứ nhất đặt một bình xốp đựng phân bón (đạm, lân, kali), chậu thứ hai đặt một bình xốp đựng hoá chất độc như arsenat, fluorua (hình 23.4). Hạt đậu nảy mầm đặt trên mặt đất d Hạt đậu nảy mầm đặt trên mặt đất Bình xốp đựng phân bón (đạm, lân, kali) Bình xốp đựng hoá chất độc (arsenat, fluorua) Đất (hoặc aga) – Đất (hoặc aga) Hình 23.4. Thí nghiệm trồng cây Với phân bón và hoá chất độc Các hoá chất trong đất bao gồm dung dịch axit, bazơ, các chất khoáng, các chất hữu cơ, các hoocmôn thực vật, các chất dẫn dụ và các hợp chất hoá học khác.
Rễ cây hướng về phía các chất khoáng cần thiết cho sự sống của tế bào như các nguyên tố N, P, K và các nguyên tố vi lượng – hướng hoá dương. Rễ tránh xa các hoá chất độc gây hại đến cấu trúc tế bào – hướng hoá âm. Ngoài ra, thực vật còn có tính hướng tiếp xúc khi gặp các chướng ngại rắn (rễ của cây biểu sinh, dây tơ hồng, cuống lá dây ông lão, lá chét cây đậu tằm ; các tua cuốn ở cây bầu, bí. cong lại bò lan theo hình dạng vật chướng ngại (tạo dạng hình trụ, mặt phẳng, hình tròn); tính hướng nhiệt.